Bu yazımızda beyaz benek hastalığı neden olur, belirtileri nelerdir, nasıl tedavi edilir ve nasıl önlenir gibi sorularınıza cevap bulacaksınız. Kendi tecrübelerinizi paylaşmak isterseniz yazımıza yorum yapabilirsiniz. Bunun için sitemize üye olmanız da gerekmiyor. Cihazınızda açık olan facebook hesabınız sayesinde üye olmadan yorum yapmanız mümkün. Hazırsanız beyaz benek hastalığını ele almaya başlayalım.
Beyaz benek hastalığı tatlı su ve deniz akvaryumlarında en çok görülen hastalıktır. Akvaryum hobisi ile uğraşan birçok akvarist bu hastalıkla karşılaşmıştır. Sadece can sıkıcı bir durum olduğunu düşünenler de vardır. Aslında en fazla ölüme neden olan balık hastalığıdır. Farklı tedavi yöntemleri vardır. Bu yöntemler doğru şekilde uygulandığı sürece hastalıktan tamamen kurtulmak mümkündür.
Beyaz Benek Hastalığı Nedir
Beyaz benek hastalığı bir protozoan paraziti yüzünden ortaya çıkar. Hastalığın bilimsel ismi Ichthyophthirius multifiliis olup, kaynağı Ichthyophthirius parazitidir. Parazit doğal ortamda akvaryumdaki kadar tehlikeli değildir. Çünkü yaşam döngüsü gereği balıktan ayrılması gerekir. Ancak akvaryum balıkları bu kadar şanslı değildir. Üremek için balıktan ayrılan parazit, parçalara ayrıldıktan sonra suya dağılarak tekrar balığa yapışır.
Uzmanlara göre beyaz benek paraziti çoğu akvaryumda vardır. Özellikle de büyük akvaryumlarda ve üretim havuzlarında bulunur. Aslına bakarsanız neredeyse her akvaryum balığı hayatı boyunca beyaz beneğe birkaç defa maruz kalır. Hastalığın bu kadar yaygın olması nedeniyle balıkların bağışıklık sistemi parazitle savaşacak kabiliyeti edinmiştir. Sağlıklı bir balığın bağışıklık sistemi, hastalık belirtileri görülmeden paraziti yenilgiye uğratır.
Ne yazık balıkların bağışıklık sistemi her zaman yeterince güçlü değildir. Özellikle stres bağışıklık sistemini baskılayarak zayıflatır. Stresin artması beyaz benek de dahil birçok hastalığa kapıyı aralar. Balıklar yaşamları boyunca birçok stres faktörüne maruz kalır. Bunlar akvarist tarafından iyileştirilebileceği gibi daha da kötüleştirilebilir. Su sıcaklığı, su kalitesi, akvaryumdaki canlıların uyumu, beslenme ve daha birçok etken strese katkıda bulunabilir. Belki de en büyük stres balığın taşınması ya da tutulması esnasında olur. Üreticiden akvaryumcuya, akvaryumcudan evinize olan yolculuğu balığınız için aşırı derecede streslidir. Bu stresli ortamda yeni balığınızın beyaz benek hastalığına yakalanma ihtimali oldukça fazladır.
Beyaz Benek Hastalığı Belirtileri
Beyaz benek hastalığının belirtileri oldukça belirgindir. Balığın her yerinde beyaz renkli tuz tanelerini andıran benekler oluşur. Bazı durumlarda balığın sadece solungaçlarına yerleşir. Durum kötüleştikçe balığınız duyduğu rahatsızlık nedeniyle kendini akvaryuma, çakıl taşlarına ve dekorlara sürtmeye başlar. Daha sonra solunumda güçlük, titreme ve iştah kaybı görülür. Müdahale edilmezse ölümle sonuçlanır.
Beyaz Benek Hastalığı
Beyaz Benek Paraziti Yaşam Döngüsü
Ichthyophthirius parazitinin yaşam döngüsü biraz karmaşıktır. Ancak hastalığın tedavisi için döngüyü öğrenmekte fayda vardır. Protozoan balığa yapıştıktan sonra derisi ve deri altı dokusuyla beslenmeye başlar. Bu durum tahrişe neden olur. Balığın vücudu hasarı azaltmaya çalışsa da protozoan oluşturduğu kist içinde beslenmeye ve büyümeye devam eder. Henüz tedavisi mümkün değildir, çünkü ilaçlar kist içindeki parazite nüfus edemez. Bu evredeki beyaz benek parazitine trophozoite denir. Olgunluğa eriştiğinde trophont olarak isimlendirilecektir.
Üreme olgunluğuna erişen parazitin artık balıktan ayrılma vakti gelmiştir. Çoğalmak için balıktan ayrılır ve bitki, dekor, filtre ve çakıl taşlarına yerleşir. Yerleştiği yerde tomite isimli yüzlerce parçaya ayrılır. Bu evrenin süresi sıcaklığa bağlıdır. Su ne kadar sıcak olursa üreme hızı daha fazla olur. Ortalama 8 saatte tamamlanır. Düşük sıcaklıklarda daha yavaş olacağı için tedavi süresi de uzayacaktır.
Üreme tamamlandığında trophont patlar ve yüzlerce tomite suya dağılır. Bu tomiteler bir balık aramaya başlar. Akvaryum gibi küçük bir ortamda bu arayışları kısa sürer. Buldukları balığa yapışacak ve döngüyü tekrar başlatacaklardır. Akvaristin bundan önce müdahale etmesi gerekir. Çünkü beyaz benek ilacı paraziti tomite evresindeyken öldürebilir. Balığa yapıştıktan sonra fazla etkisi olmaz. Eğer tomiteler beslenebilecekleri bir canlı bulamazlarsa 48 saat içinde ölür.
Biraz kafanız karışmış olabilir. Parazitin tüm evrelerini şu şekilde özetlemek mümkündür.
- Trophozoite balığın vücuduna yapışarak gelişmeye başlar.
- Balıktan ayrılacak kadar geliştiğinde trophont ismini alır.
- Trophont balıktan ayrılarak yerleştiği yerde yüzlerce tomite oluşturur.
- Trophont patlar ve yüzlerce tomite suya dağılır.
- Tomiteler balığa yapışır ve döngü baştan başlar.
Beyaz Benek Tedavisi
Beyaz benek parazitinin yaşam döngüsünü öğrendiğimize göre tedavinin nasıl olacağını anlamak daha kolay olacaktır. Gördüğünüz üzere döngünün tamamlanması sıcaklığa göre değişir ve parazit ancak tomite evresindeyken öldürülebilir. Bu yüzden akvaryum sıcaklığını mümkün olduğunca yükseltmeliyiz. Japon balıkları için en yüksek sıcaklık 21 santigrat derece iken, birçok tropik balık için 30 santigrat derecedir. Balıklarınız için sakıncası yoksa sıcaklığı bu değerlere yükseltin. Çünkü 15 santigrat derecedeki tedavi süresi birkaç hafta iken, 27 santigrat derecede 4-5 gündür.
Karantina akvaryumu kullanmaya gerek yoktur. Çünkü parazit zaten akvaryumu sarmıştır. Hasta balık karantina akvaryumuna alınsa bile, ana akvaryumda da tedavi uygulanmalıdır. Karantina akvaryumunun şöyle bir faydası olabilir. Balıklarınızın hepsini karantina akvaryumuna aldıktan sonra ana akvaryumunuzdaki parazitler bir süre sonra ölecektir. 30 santigrat derecede tüm parazitlerin ölmesi 2 günü bulur ancak işi garantiye almak için 4 gün beklenmesinde fayda vardır. Daha sonra balıklarınızı ana akvaryumunuza alıp tedaviye burada devam edebilirsiniz.
Unutmamanız gereken bir husus, balıkları değil akvaryumu tedavi ediyor oluşunuzdur. Balığa yapışık olan parazitten tedaviyle kurtulmanız mümkün değildir. Ancak birkaç gün içinde olgunluğa ulaştıktan sonra üremek için balıktan ayrıldığında tedavinin faydası olur. Suya katılan beyaz benek ilacı yeni oluşan parazitlerin ölmesini sağlayacaktır.
En iyi ilaçlar formalin ve malahit yeşilidir. Bunlar ayrı ayrı kullanılabilecekleri gibi beraber de uygulanabilir. Bakır, metilen mavisi, potasyum permanganat banyosu, kinolin hidroklorür banyosu ve sodyum klorit banyosu uygulanan diğer tedavilerdir. Formalin kullanımında ürünün üretim tarihine özellikle dikkat edin. Çünkü uzun süre bekleyen formalin balıklar için zehirli hale gelir. Malahit yeşili dekorlarda ve silikonlarda yeşil renk bırakabilir. Piranalar, neonlar ve pulsuz balıklar için zehirli olabilir. Eğer pengasus gibi pulsuz bir balığınız varsa ilaç tedavisinde çok dikkatli olmanız gerekir. Saydığımız ilaçların insanlar için zehirli olabileceğini de aklınızda bulundurmalısınız.
Genellikle bütün bir akvaryuma ilaç uygulanması tavsiye edilmez. Ancak beyaz benek hastalığı istisnadır. Akvaryumunuzda karbon filtre bulunuyorsa tedaviye başlamadan önce çıkartın. UV sterilizatör ve protein skimmer cihazlarının da kapatılması gerekir. Çünkü bu ekipmanlar ilaçları etkisiz hale getirir veya etkilerini azaltır.
Beyaz Benek Nasıl Önlenir
Beyaz benek çok yaygın olarak görülür. Eğer akvaryumunuzda baş gösterirse, akvaryumun parazitten tamamen temizlenmesi gerekir. Hastalığı tedavi etmektense, hastalığın ortaya çıkmasını önlemek her zaman daha kolaydır. Akvaryumunuzda beyaz benek hastalığı görmek istemiyorsanız size bazı tavsiyeler verebiliriz.
- Güvenilir bir tedarikçiden, sağlıklı görünen balıklar alın.
- Hasta ya da ölü canlıların bulunduğu bir akvaryumdan balık ya da bitki almayın.
- Yeni aldığınız balık ya da bitkiyi iki hafta ayrı bir karantina akvaryumunda bekletin.
- Balıklarınızı size mümkün olduğunca yakın bir akvaryumcudan alın.
- Su sıcaklığında, pH değerinde ve amonyak miktarında ani artışlar olmasına engel olun.
- Kaliteli hazır yem kullanın ve balığınızın beslenme tercihine göre ek besinlerle takviye yapın.
- Akvaryumunuza kapasitesinden fazla balık koymayın.
- Su kalitesine dikkat edin ve düzenli kısmi su değişimlerini ihmal etmeyin.
Artık beyaz benek hastalığı hakkında daha bilinçli olduğunuza göre ondan korkmanıza da gerek yok. Bahsettiğimiz tedbirleri alarak hem beyaz beneğe hem de diğer balık hastalıklarına karşı akvaryumunuzu korumuş olursunuz. Yine de ortaya çıkacak olursa, erkenden müdahale edin. Bu sayede diğer balıklarınıza yayılmadan hastalıktan kurtulmuş olursunuz.
Beyaz Benek Hastalığı yazısının sonuna gelmiş bulunuyoruz. Kendi tecrübelerinizi aktarmak ya da eksik gördüklerinizi tamamlamak isterseniz yazımıza yorum yapabilirsiniz. Forumlarımızda merak ettiklerinizi sorabilir, sosyal gruplarımızda paylaşımda bulunabilirsiniz. Akvaryum malzemeleri arıyorsanız sizi internet mağazamıza bekliyoruz. Yazımızı sosyal medyada paylaşan tüm okurlarımıza buradan teşekkürlerimizi iletiyoruz.