Birçok akvaryum sahibi su kimyasını öğrenmeye üşenir. Ancak temel bazı bilgilerin bilinmesi, balıklarımızın sağlığını büyük ölçüde iyileştirecektir. Bu temel terimlerden birisi de suyun pH değeridir. Peki ya ph nedir? pH, suyun asitlik ve alkali seviyesidir ve 1 ile 14 arasındaki rakamlarla ifade edilir. pH 7 olan su nötrdür, yani ne asidik ne de alkalidir. pH 7’nin altına indiğinde su asidikleşmeye, 7’nin üstüne çıktığında alkalileşmeye başlar.
Önemli bir husus pH değerlerinin doğrusal değil logaritmik değişimidir. Bunu bir örnekle açıklayalım. pH değeri 5 olan su, pH değeri 6 olan suya göre 10 kat daha asidiktir. pH 5 olan su ise pH 7 olan suya göre 20 kat değil, 100 kat daha asidiktir.
Balığınızın ideal yaşam ortamının pH 7 olan su olduğunu varsayarsak, suyun pH değerinin 9 olması balığınızı çok büyük oranda etkiler. Çünkü akvaryum suyu 100 kat daha fazla alkali olacaktır. Bu örneklerden göreceğiniz üzere, akvaryum suyunun pH değerindeki küçük bir değişim bile akvaryum balıklarınızın ciddi anlamda etkilenmesine sebep olabilir.
Bu sebeplerden balığımız için uygun pH değerini yakalamalı ve bu değeri düzenli olarak kontrol ederek korumalıyız. Örneğin akvaryum suyunun Amazon biyotop akvaryumu için yumuşak yani asidik, Malawi ciklet akvaryumu için sert yani alkali olmasını sağlamalıyız. En çok beslenen tatlı su akvaryum balıkları için ideal pH değerleri aşağıdaki gibidir.
- Lepistes balığı akvaryumu pH değeri 6.8 – 8.5,
- Japon balığı akvaryumu ph değeri 6.5 – 7.5,
- Beta balığı akvaryumu ph değeri 6.0 – 8.0,
- Sarı prenses akvaryumu ph değeri 7.7 – 8.6,
- Neon balığı akvaryumu ph değeri 5.5 – 7.0,
- Discus balığı akvaryumu ph değeri 6.0 – 8.0,
- Moli balığı akvaryumu ph değeri 7.0 – 8.5 arasında olmalıdır.
pH Skalası
pH Nasıl Ayarlanır
pH nedir sorusuna cevap bulduğumuza göre, şimdi de pH değerinin nasıl ayarlandığını öğrenelim. Akvaryum suyunun pH seviyesi birkaç farklı yöntemle ayarlanabilir. pH değerini arttırıp azaltacak kimyasallar kullanılması yöntemlerden birisidir. Doğal yöntemler ile de pH değeri sabit tutulabilir. Örneğin suyun daha alkali olmasını sağlayabilmek için kalsiyum gibi mineral tuzları kullanılabilir.
PH Ölçümü
Akvaryum pH seviyesi değiştirilecekse, bunun çok hassas gerçekleştirilmesi de çok önemlidir. Değişimin çok hızlı olması balığınızı strese sokar, ölümüne bile sebep olabilir. Balıklar 24 saat içinde en fazla 0.3 pH değişimine maruz bırakılmalıdır.
pH değerinin doğru ayarlanabilmesi için, sudaki çözünmüş maddelerin de yeteri miktarda olması gerekir. Bu konudaki gerekli bilgileri Su Sertliği Nedir başlıklı makalemizden bulabilirsiniz. Akvaryumunuzda ph değerini ayarlamanız gerekiyorsa akvaryumda pH nasıl düşürülür ve akvaryumda pH nasıl yükseltilir yazılarından faydalanabilirsiniz.
Sık Sorulan Sorular
En olası sebebi sudaki amonyak miktarının artmasıdır. Bunun olmaması için balık dışkısı ve artık yemler düzenli kısmi su değişimleri ile akvaryumdan uzaklaştırılmalıdır. Ph değerinin yükselmesi, sudaki oksijen miktarının artışı ve karbondioksit miktarının azalışı ile alakalı da olabilir. Suyun karbonat sertliğini arttıracak türden taban malzemesi ya da dekor kullanılması, eklenen suyun ph değerini zamanla değiştirecektir.
İdeal ph değeri beslenecek canlı türlerine göre değişiklik gösterir. Suyun ph değerini sürekli kontrol altında tutmak zahmetli bir uğraş olduğundan, su kaynağına uygun türleri beslemekte fayda vardır. Örneğin ph değeri 7’nin üzerindeki suda lepistes ya da Afrika cikleti beslenebilir.
Birçok tatlı su akvaryum bitkisi 6.5 ile 7.5 ph arasında yaşamını sürdürebilse de, hepsi için bir genelleme yapmak mümkün değildir. Beslenecek balık türlerinin ihtiyaç duyduğu ph değeri belirlenip, bu değere uygun bitki seçimi yapılacak olursa sorun yaşanmayacaktır.
Ph değerinin daha düşük olması isteniyorsa mangrow kökü kullanılabilir, suyu yumuşatacaktır. Ph değerinin daha yüksek olması isteniyorsa taban malzemesi olarak mercan kırığı ya da aragonit kumu kullanılabilir. Büyük su değişimleri yapılmadığı sürece ph değeri nispeten sabit kalacaktır.