Su sertliği birçok akvaryum severin gözünden kaçan bir husustur. Oldukça önemlidir çünkü pH seviyesi ile doğrudan alakalıdır. Birçok balık sadece belirli sertlik değerindeki suda yaşamını sürdürebilir. Su sertliği kabul edilebilir limitlerin dışına çıktığında, balıklar strese girer hatta ölür. Sertliğin kontrol edilememesi, büyük önem taşıyan pH değerinin kontrolünü de zorlaştırır.
Su sertliği sudaki mineral seviyesi olarak tanımlanabilir. Sert su içerisinde çok miktarda çözünmüş mineral bulunur. Başka birçok mineral olsa da, suda en çok kalsiyum bulunur. Su ne kadar kireçli olursa içindeki kalsiyum miktarı o kadar fazla olacaktır. Kalsiyum miktarının artışı da pH seviyesinin artmasına ve suyun alkali olmasına neden olur.
pH değerini düşürmek için değişik yöntemler uygulanabilir. Ancak suyun kaynağından aşırı sert olması halinde kalıcı sonuç elde etmek pek mümkün değildir. pH değerinin kısmen azaltılması için önce su sertliğinin düşürülmesi gerekir. Bunun için su yumuşatıcı ürünler kullanılabilir ya da akvaryuma mineralsiz yumuşak su eklenebilir.
Aynı prensip yumuşak su için de geçerlidir. Fazla yumuşak su içinde yeterince mineral bulunmadığı için pH değerini yükseltmek güçtür. Kısmen arttırmak için öncelikle suyun içindeki mineral miktarı arttırılmalıdır. Bunun için kalsiyum taşları kullanılabilir.
Su sertliğini sürekli kontrol altında tutma çabasından kurtulabilmenin yolu, mevcut su kaynağınıza uygun balıklar ve bitkiler seçmektir. Farklı su kaynaklarına uygun onlarca farklı balık türü bulunabilir. Bu yöntemi tercih ederseniz, öncelikle su kaynağınızın sertliğini tespit edin, sonrasında da akvaryumunuzu bu sertlik değerine uygun balıklarla doldurun.
Sık Sorulan Sorular
Bunun için basit test kitleri bulunmaktadır. Bu test kitleri tek kullanımlık çubuklardan ve renk skalasından ibarettir. Tek kullanımlık çubuk akvaryumdan alınan suyun içine daldırılır ve gerekli süre bekletilir. Sudan çıkarıldıktan sonra aldığı renk, renk skalasına göre karşılaştırılır. En yakın renge karşılık gelen rakamsal değer su sertliğini verir. Benzer şekilde solüsyon ve renk skalasından ibaret test kitleri de bulunmaktadır. Bu defa akvaryumdan alınan suya solüsyon damlatılır ve suyun aldığı renge göre su sertliği belirlenir.
Gh (general hardness) suyun genel sertliğidir. Kalsiyum ve magnezyum gibi minerallerin suda çözünmesi ile artar. Diğer bir deyişle suda bu minerallerden ne kadar çok çözünürse, gh değeri o kadar yüksek olur.
Su sertliği ölçüm kitleri sayesinde akvaryum suyunun GH değeri kolayca tespit edilebilir. Sadece GH ölçümüne imkan veren test kitleri olduğu gibi, tek bir kit ile GH haricinde KH, NO2, NO3, CO2 ve PH gibi değerleri de ölçmek mümkündür.
Kh (carbonate hardness) suyun karbonat sertliğidir. Sudaki karbonat ve bikarbonat iyonları ne kadar çok olursa, suyun kh değeri o kadar yüksek olur. Özellikle bitkili akvaryumda geceleri ph değerinin aniden değişmesine engel olurlar. Tatlı su akvaryumları için ideal kh değeri 4.5 ile 6.5 arasıdır.
Damıtılmış su, ters ozmoz filtresi, catappa da denilen Hint badem yaprağı, hobi için özel olarak üretilmiş kimyasal ürünler veya peat moss (peat torf) kullanılarak kh düşürülebilir.