Sümüklü deri hastalığı, balık derisinin aşırı derecede mukus üretmesine neden olur. Paraziter enfeksiyonlar ve stres yüzünden ortaya çıkar. Hafife alınmamalıdır, çünkü mukusun solungaçları kaplaması balığın nefes almasını engeller. Balık bu durumdan kurtulmak için kendini etrafa sürtmeye başlayacaktır.
Vücut direncinin düşmesi ile birlikte ortaya çıkan ikincil enfeksiyonlar durumu daha da kötüleştirebilir. Hastalığın tetikleyicisi olan stres genellikle ani sıcaklık değişimi, su kirliliği, balık sayısının çok fazla olması ya da besin yetersizliği yüzünden ortaya çıkar.
Sümüklü Deri Hastalığı Teşhisi
Hastalık balığın vücudunda beyaz ya da mavi renkli bulanık lekeler oluşturur. Solungaçlardaki mukus yüzünden balık nefes almakta güçlük çeker. Derinin tahriş olması, balığın kendini etrafa sürtmesine neden olur. Halsizlik ve yeme ilgisizlik baş gösterir. Çok ciddi vakalarda deri kaybı oluşur; mantar ve kuyruk erimesi gibi ikincil enfeksiyonlar ortaya çıkar.
- Tuzlu su balıklarında Brooklynella hostilis isimli bir bakteri yüzünden ortaya çıkar sümüklü deri hastalığı. Palyaço balığı, bu hastalığa en yatkın olan tuzlu su balıklarından biridir.
- Stres, sudaki bakır gibi toksinler ya da tahriş edici bileşenler hastalığın bir diğer sebebidir.
- Hastalık Ichthyobodo necator, Ichthyobodo pyriformis, Chilodonella spp., ve Trichodina spp. gibi protozanlar yüzünden de ortaya çıkabilir. Kesin teşhis deriden ve mukustan alınan örneklerin mikroskop altında incelenmesi neticesinde ortaya çıkacaktır.
Ichthyobodo, Chilodonella ve Trichodina gibi parazitler her akvaryumda bulunmaktadır. Ancak sayıları az olduğundan hastalığa sebep olmazlar. Ne zaman ki balık aşırı stres yaşar ve vücudu zayıf düşer, bağışıklık sistemi parazitleri yenemez ve sayılarında artış olur.
Ichthyobodo necator paraziti üzerinden hastalığın nasıl gerçekleştiğini tarif edebiliriz. Bu parazitin suda serbest yüzdüğü ve konak bulup ondan beslendiği yaşam döngüleri vardır. Suda serbestçe yüzerken birkaç gün içinde kendine kurban bulması gerekir, aksi halde hayatını kaybeder. Kurbanını bulduğunda onun deri dokusundan beslenmeye başlar ve çoğalır.
Sümüklü Deri Hastalığı Tedavisi
Hastalığın tedavisine bir an önce başlanmalıdır. Çünkü ilerlemesi halinde ikincil enfeksiyonlar ortaya çıkar ve durum daha da kötüleşir. Tedavide kullanılabilecek birçok hazır ürün vardır. Formalin en aktif içerikli üründür. Bakır sülfat ve potasyum permanganat da kullanılabilir. Kullanılan ilacın kullanım talimatlarındaki dozda uygulanması gerekir. Ayrıca ekstra havalandırma yapılmalı ve varsa karbon filtre akvaryumdan çıkarılmalıdır.
Hastalığa sebep olan parazitlerin birçoğu tuza karşı duyarlıdır. Su sıcaklığının 30 santigrat dereceye çıkarılması ve suya bir miktar (litreye 3-5 gram) tuz eklenmesi ile tedaviye destek olunabilir. Tabii bunun için akvaryumdaki balıkların tuza ve yüksek sıcaklığa karşı dayanıklı olması gerekir. Canlı doğuran balıklar, çoğu killifish balığı, cikletler, japon balıkları ve koi balığı tuza dayanıklı canlılardır. Ancak japon balığı ve koi balığı yüksek sıcaklığa tahammül gösteremez ve daha fazla stres olur.
Tetra, barb, gurami ve rasbora gibi yumuşak suda yaşamaya alışık balıklar ise tuza fazla dayanım göstermez. Bu yüzden tuz eklenecekse bile oranı daha az olmalıdır. Her durumda tuzluluğun yavaş yavaş arttırılması ve tuzun suda eritildikten sonra akvaryuma eklenmesi gerekir. Ichthyobodo necator isimli parazitin tuza dayanıklı olduğunun bilinmesinde fayda vardır.
Hastalıktan Korunma Yöntemleri
Hastalığa neden olan parazitler çoğu akvaryumda kendini belli etmese de bulunur. Balığın vücudundaki mukus artışı strese maruz kaldığına işaret eder. Bunun sebebi genellikle su kalitesindeki noksanlıklardır. Sıcaklık ve pH değeri kabul edilebilir değerlerde olmalı ve aniden değişmemelidir. Ayrıca suyun temiz kalmasına özen gösterilmeli ve kısmi su değişimleri aksatılmamalıdır. Aşırı dolu akvaryumda hem çatışmalar çok olur, hem de zehirli toksinlerin miktarı (amonyak, nitrit ve nitrat) artar. Tüm bu hususlar, sümüklü deri hastalığı ortaya çıktığında dikkate alınmalıdır.