Balık Veremi

Balık tüberkülozu olarak da bilinen balık veremi, insanlara bulaşabilen tehlikeli bir balık hastalığıdır. Verem olarak adlandırılsa da aslında bir tüberküloz hastalığı değildir. Bu isimle adlandırılmasının sebebi, hastalığa sebep olan Mycobacterium marinum bakterisinin, insanlarda vereme neden olan Mycobacterium tuberculosis bakterisi ile yakın akraba oluşudur.

Balık veremi ciddiye alınması gereken bir hastalıktır. Sadece balıklarda hastalığa sebep olmaz, insanlara da bulaşabilir. Genellikle bakterinin olduğu akvaryuma elimizi soktuğumuzda, özellikle de elimizde kesik varsa bulaşır. Hastalığa sebep olan bakteri hem tatlı hem de tuzlu su akvaryumunda yaşayabilir. Akvaryumun dibinde biriken artıklarda kendine yaşam alanı bulur. Küçük bir yaradan balığın vücuduna girer ve akvaryum gibi kapalı bir sistemde balığı çabucak hasta eder. Akvaryumda kullanılan antibakteriyel ilaçlara karşı oldukça dirençlidir. Ancak antibiyotiklere karşı bilinen bir direnci yoktur.

Aslında hastalığın memeli canlılarda görülme ihtimali düşüktür. Çünkü bakteri 37 santigrat derecenin üzerinde hayatta kalamaz. İnsan vücudunun geneli bu sıcaklığın üzerindedir; ancak el, parmak uçları ve ayaklar vücudun daha soğuk bölgeleridir. Bakteri buralarda kendine yaşam alanı bulabilir.

Akvaryumda Balık Veremi

Mycobacterium marinum bakterisi yavaş üreyen bir canlıdır. Balığa bulaştıktan sonra, 23 santigrat derecede 6 hafta sonra belirtileri ortaya çıkmaya başlar. Balığın bağışıklık sistemi patojene karşı tepki verir ve beyaz kan hücreleri bakteriyi öldürmeye çalışır. Kan hücrelerinin sayısı arttığından balığın derisinde beyaz-gri renkli nodüller (granülom) oluşur. Ölü balığa otopsi yapılacak olursa, bu nodüllerin iç organlarda olduğu da görülecektir.

Bazı granülomların kan hücrelerine girmesi neticesinde hastalık balığın tüm vücuduna dağılır. Karaciğer ve böbreğin enfekte olması ile birlikte vücut su dengesi bozulur. Derinin altındaki kaslarda bulunan granülomlar patlayarak yaralara neden olur. Bu patlamaların balığın beyin kısmında meydana gelmesi anormal davranışları beraberinde getirir. Balığın iskelet sisteminde deformasyon oluşabilir. Sindirim sisteminde granülomların oluşması, balığın iştahının kesilmesine neden olur.

Balık Veremi Belirtileri

• Balık veremi daha çok gurami ve siyam balığı gibi labirentli balık türlerinde görülür.
• Ağırlık kaybı bazen hastalığın tek belirtisidir. Balık hastalık ilerledikçe ağırlık kaybeder.
• Balığın baş ya da böğür kısımlarında yaralar çıkabilir.
• Derideki gri-beyaz renkli nodüller balık veremine işarat ediyor olabilir.
• Pulların dökülmesi ve renk kaybı balık vereminin diğer belirtileridir.
• Dropsy veya göz şişmesi ortaya çıkabilir.

Balık Veremi Tedavisi

Sıradan antibakteriyel ilaçlar balık veremi için etkili değildir. Veterinerin tavsiye ettiği antibiyotiğin uzun süre kullanılması gerekir. Akvaryumdaki ya da süs havuzundaki tüm dekorların ve bitkilerin çıkarılması gerekebilir. Geniş çaplı starilizasyona ihtiyaç vardır.

Hastalığın maliyetli oluşu ve insanlara bulaşma riski olduğundan tedaviden ziyade, hasta balığın ötenazisi düşünülebilir. Zaten çoğu zaman kullanılan ilaçlar etkisiz kalır. Çünkü belirtileri ortaya çıktığında, hastalık halihazırda ciddi kalıcı hasarlara neden olmuştur. Balığın daha fazla acı çekmemesi için en mantıklı çözüm çoğu zaman ötenazidir.

Balık Veremi İnsana Bulaşır Mı?

Hastalığın insanlara bulaşma riski az olabilir, ancak yok sayılamaz. Zira hastalıktan tamamen kurtulmak için aylarca antibiyotik kullanmak gerekecektir. Bazı önlemler alınarak hastalık riski azaltılabilir. Deri problemi olan kimselerin daha dikkatli olması gerekir. Kesik yaralar sayesinde patojen vücuda kolayca girebilir. Bu yüzden akvaryum bakımı esnasında su geçirmez eldiven kullanılmasında fayda vardır. Ayaklarda deri bütünlüğünün bozulması kolaydır. Bu sebeple, akvaryumdan dökülen suya dikkat edilmelidir; özellikle de akvaryumda hasta balık varsa.

Balık Veremini Önlemek

Hasta balığın tedavisi neredeyse imkansız olduğundan, önleyici tedbirlerin alınması daha etkili olacaktır. Bu sebeple akvaryum temizliğine dikkat edilmeli, uyumlu balıklar bir arada bulundurulmalı ve kaliteli balık yemi kullanılmalıdır. Kavga neticesinde yaralanan balıklar, mikroorganizmaların saldırısına açık olduğundan karantinaya alınmalıdır. Aksi halde hastalanarak sağlıklı balıkları da hasta edebilirler. Akvaryuma sonradan getirilen her balık bir süre karantinada tutulmalıdır. Ayrıca bitki, taban malzemesi ve dekorlar iyice sterilize edilmeden akvaryuma koyulmamalıdır.

Balık Vereminin İnsanlardaki Belirtileri

Hastalığa maruz kalan akvaristin derisinde problemler oluşmaya başlar. Bakteri yavaş yavaş çoğalır ve belirtileri birkaç hafta sonra ortaya çıkmaya başlar. İlk belirtiler derideki mor renkli lezyonlardır. Bakteri derinin altındaki yumuşak dokuyu parçalayarak derine inebilir. Öyle ki, tendonlara ve eklemlere kadar ilerleyebilir. Çok şiddetli vakalarda eklemlere kadar ilerler ve eklem iltihabına benzer belirtilere neden olur.

Çoğu doktor balık veremi hakkında detaylı bilgiye sahip değildir, çünkü çok sık rastlanan bir hastalık değildir. Eğer elinizde mor yaralar varsa, oral yolla alınan antibiyotikleri kullanarak hastalıktan kurtulmaya çalışmayın. Çünkü ağız yoluyla alınan antibiyotikler, Mycobacterium marinum bakterisine karşı etkisizdir. Doktorunuza akvaryum hobisi ile uğraştığınızı ve balık tüberkülozuna maruz kalmış olabileceğinizi bildirin. Gerekli tıbbi müdahalenin ne olduğunu doktorunuz belirlesin.